देवी देवतादेखि सिंह, नाग जस्ता जनावर समेतको पूजा हुने विभिन्न खाले मन्दिरहरुका बारेमा तपाईंले देख्नु तथा सुन्नु भएकै होला । नेपालमा पनि नेवार समुदायले भ्यागुताको त पूजा गर्छन् तर भ्यागुताको पूजा मात्रै हुने मन्दिरचाहिँ नेपालमा बनेको थाहा छैन ।

छिमेकी मुलुक भारतको उत्तरप्रदेशमा रहेको एउटा मन्दिरमा भने केवल भ्यागुताको मात्रै पूजा हुन्छ । उत्तरप्रदेशस्थित लखिमपुर खिरी जिल्लामा रहेको ओयल भन्ने क्षेत्रमा उक्त मन्दिर छ ।

मन्दिर करीब २ सय वर्ष पुरानो हो । उक्त क्षेत्रमा सुख्खा खडेरी तथा बाढीजस्ता प्राकृतिक विपत्तिबाट सुरक्षाका लागि सो मन्दिरको निर्माण गरी भ्यागुताको पूजा गर्न थालिएको इतिहास छ ।

स्थानीय जातीय समुदायका एक तान्त्रिक पूर्वजले सो मन्दिरको वास्तुकलाको डिजाइन गरेका थिए । तन्त्रवादमा आधारित सो मन्दिरको वास्तु संरचना विशेष शैलीका कारण पनि चर्चित छ ।

उक्त ठाउँ इतिहासमा ओयल शैव सम्प्रदायको प्रमुख केन्द्रको रुपमा थियो र त्यहाँका शासक भगवान शिवका भक्त थिए । सो क्षेत्रमा भ्यागुता मन्दिरका अलावा अर्को प्राचीन शिव मन्दिर पनि रहेको छ ।

उक्त क्षेत्र ११ औंदेखि १९ औँ शताव्दीसम्म चाहमना वंशबाट शासित थियो । सो वंशका राजा बक्शी सिंहले उक्त अद्वितीय मन्दिर निर्माण गरेको बताइन्छ ।

मन्दिरको बाहिर भ्यागुताको ठूलो मूर्ति छ । मन्दिरका भित्ताहरुमा तान्त्रिक देवी देवताका कलात्मक मूर्तिहरु खोपिएको छ भने मन्दिरभित्र पनि कैयन् विचित्र खाले तान्त्रिक चित्रहरु रहेका छन् ।

–एजेन्सी