पदम बहादुर सिंह —गत बर्षको भदौ देखी माघ महिनासम्म बाजुराका सबै खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी, डिपो, अस्थायी विक्री केन्द्रहरुमा ताला लाग्यो । आर्थिक बर्ष २०८९/०८० को मौज्जुदा चामल १ सय ६६ क्विन्टल विक्री भएर सकिएपछि कम्पनी तथा डिपो र विक्री केन्द्रमा ताला लगाएको थियो ।

चामल नभएर खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी र डिपोमा ताला लागेको विभिन्न संचार माध्याम तथा जनस्तरबाट आवाज उठेपछि असोज महिनामा ५ सय ६० क्विन्टल जिरा मसिनो चामल आयो । बजारको मसिनो चामल भन्दा महंगो भएकोले खाद्य कम्पनीमा आएको चामल विक्रि भएन । खाद्य कम्पनीले दशैको अवसरमा सहुलियतमा चामल विक्रि गर्दा पनि बजारको भन्दा महंगो भयो ।

मोटो चामल किन नआएको भन्दा चामल ढुवानी टेण्डर प्रकृयामा रहेको र भारतले चामल नदिएका कारण चामल नआएको खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीका कर्मचारीले भन्दै आएका थिए । बाजुरामा मंसिर देखी चैत्र महिनासम्म खाद्यन्न बढी अभाव हुन्छ । त्यो समयमा चामल न्यून मात्रमा आयो । जस्तो माघ महिनामा ३ सय क्विन्टल, फागुनमा ७ सय ६५ क्विन्टल, चैत्रमा ५ सय २५ क्विन्टल चामल आएको थियो । सो समयमा समयमा आएको चामल जिल्लाका लागि अपुग थियो ।

त्यस्तै बैशाखमा ८ सय ६५ क्विन्टल जेठमा ८ सय क्विन्टल र असार महिनामा ३ सय १२ क्विन्टल मोटा १ हजार ९ सय ८५ क्विन्टल सोना मन्सुरी र १ सय ८० क्विन्टल जिरा मसिनो चामल आएको छ । बैशाख महिनामा बाजुराको तल्लो क्षेत्रमा गँहु पाकी सकेको र जेठ महिनासम्म जिल्ला भरिनै गँहु पाकी सकेकोले बैशाख देखी असार महिनासम्म आएको चामल कम बिक्रि भयो ।

बाजुरा जिल्ला सदरमुकाम र कोल्टी खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी, हिमाली गाउपालिकाको कुवाडी डिपो र स्वामीकार्तिक खापर गाउँपालिकाको मुक्तिकोटमा अस्थायी बिक्रि केन्द्र स्थापना गरिएको छ । कुवाडी डिपो र मुक्तिकोट बिक्रि केन्द्रमा बैशाख अन्तिम देखी चामल पुगेको छैन् ।

आर्थिक बर्ष २०८०/०८१ मा मार्तडीमा ७ हजार क्विन्टल, कोल्टीमा ६ हजार ५ सय क्विन्टल, कुवाडी डिपोमा २ हजार र मुक्तिकोटमा ५ सय क्विन्टल कोटा स्विकृत भएको थियो । जस्मा कुवाडीमा २ सय क्विन्टल फागुनमा र १ हजार ७० क्विन्टल बैशाखमा गएको थियो भने मुक्तिकोटमा २०८० जेठ महिनामा ५ सय क्विन्टल गएको थियो । उक्त ५ सय क्विन्टल बैशाखको अन्तिममा गएको थियो । कुवाडी डिपो र मुक्तिकोट डिपोमा बैशाख महिनाको अन्तिम देखि चामल अभाव रहेको छ भने मार्तडीमा ४ हजार ४ सय मौज्जुदा र कोल्टीमा २ हजार मौज्जुदा रहेको छ ।

मार्तडीको मौज्जुदा चामल राख्न खाद्य भण्डार गृह अपुग भएर राख्न समस्या भएको मार्तडी खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीका प्रमुख उमेश भण्डारीले बताएका छन् । कुवाडी डिपो र मुक्तिकोट बिक्री केन्द्रमा चामल पठाउन मार्तडी कोल्टि सडक बन्दका कारण समस्या छ । समयमा चामल ढुवानी नहुदा दुर्गमका डिपो र बिक्रि केन्द्र खाली रहेका छन भने सदरमुकाममा चामल भण्डारणको समस्या भएको छ ।

२०५२ सालमा बनेको एक सय मेट्रिकटन र २०३८ सालमा बनेको ५० मेट्रिकटन क्षमता भएका भवनहरु जीणर् बन्दै गएको र क्षमता भन्दा करिब दोब्बर बढी चामल मौज्जुदा रहेकोले समस्या भएको कार्यालयले बताएको छ । बर्षातमा विपद् तथा सडक अवरुद्ध भएर खाद्यान्न अभाव हुन सक्ने भन्दै कोटा थप गरेर प्रशस्त चामल आयात गरिएको उनले बताए । अहिले बर्षातमा विभिन्न पालिका जोड्ने ग्रामिण सडक अवरुद्धका कारणले चामल कम मात्रामा विक्रि भएको हुनसक्ने कार्यालय प्रमुख भण्डारीले बताए । नागरिकले पछिको लागि पहिल्यै खाद्यान्न किन्ने, केन्द्रले खरिदका लागि टेण्डर र ढुवानी प्रकृयामा ढिलाई लगायतका कारणले कहिले चामल अभाव, कहिले किन्नेको भिड लाग्ने अवस्था भएको कार्यालय प्रमुख भण्डारीले बताए ।

बिगतका बर्षमा बर्षातको समयमा साँफे मार्तडी सडक पहिरोका कारण अवरुद्ध हुने भएकाले नागरिकलाई खाद्यन्न अभाव हुन नदिन पूर्व तयारी गरेका कारण प्रशस्त चामल आयात गरिएको कार्यालयले बताएको छ । गत बर्षको हिउँदमा तीन पटकसम्म टेण्डर आह्वान गर्दा पनि नपरेको र प्रदेशबाटै कम चामल आउने गरेकाले नागरिकको माग अनुसार समयमा चामल नआउँदा किन्नेको भिड लागेपछि माघ देखि जेठ महिनासम्ममा साताको आइतबार मात्रै बिक्रि वितरण गर्ने व्यवस्था गरिएको थियो ।

बाजुरामा खाद्यन्न अभाव भएको समय खाद्य कम्पनीमा ताला लाग्यो । बेमौसममा चामल आएपछि चामल भण्डारणमा समस्या भएको छ । गएको असोज कार्तिक महिनामै चामल दुवानी भएको भए हिउदमा नागरिकले बर्षातको लागि चामल किन्थ्ये हिउदमा चामल आएत बर्षात लागेपछि बाटाघाटा भन्द भए पछि चामल बिक्रिमा समेत कमी भएको छ ।

गत बर्षको यहि समयमा चामल सकिएको भन्दै ताला लगाइएकोमा यस बर्ष दैनिक कम्तिमा ५० कट्टासम्म मात्रै बिक्रि हुन्छन । त्यस्तै चालु आर्थिक बर्षका लागि १० हजार क्विन्टल माग गरेको कार्यालयले जनाएको छ । खाद्य कार्यालय मार्तडीमा हाल अरुवा सोना, अरुवा मोटा र जिरा मसिनो चामल बिक्रि वितरण भइरहेको छ ।

कार्यालयका अनुसार चालु आवका लागि मार्तडीमा १० हजार, कुवाडीमा १ हजार, मुक्तिकोटमा ५ सय, पाण्डुसैन बिक्री केन्द्रमा ५ सय र कोल्टीमा ६ हजार ५ सय क्विन्टल चामलको टेण्डर भईसकेको छ । मार्तडी कोल्टि सडक बर्षातले अवरुद्ध भएको कारण सडक खुल्ने बित्तिकै ढुवानी प्रकृया अगाडी बढ्ने कार्यालयले जनाएको छ ।