विचार/ब्लग

जेन जेड प्रदर्शन : यस्तो बनोस् अबको ‘नेपाल’

३ महिना अगाडि

नेपाल फेरि एउटा परिवर्तनको ऐतिहासिक मोडमा उभिएको छ । दशकौं लामो राजनीतिक संक्रमण, जनताको राज्यप्रति असफल आशा र भ्रष्टाचारले थकित जनतामा विशेषगरी नयाँ पुस्ता-जेन जेड (Gen Z) उठेर आएको छ । सोसल मिडियामा प्रतिबन्ध, अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामा हस्तक्षेप, र नातावाद–भ्रष्टाचारको श्रृङ्खलाबद्ध गुनासोले यो पुस्ता सडकमा निस्कियो । ‘जेन जेड आन्दोलन’ले मुलुकभर राजनीतिक चेतना र जनदबाबको नयाँ […]

विचार/ब्लग

“भ्रष्टाचार अन्त्यको सुरुवात – अब जराबाट”

३ महिना अगाडि

नेपालले आफ्नो राजनीतिक इतिहासमा थुप्रै पटक व्यवस्था परिवर्तन भोगेको छ। एकातिर सामन्तवादी शासन, अर्कोतिर विभिन्न दलहरूको बहुदलीय अभ्यास, यी सबै अनुभव गरिसक्दा पनि जनताले खोजेको वास्तविक लोकतन्त्र, सुशासन, दिगो विकास, न्याय र सुरक्षाको प्रत्याभूति अझैसम्म पाउन सकेका छैनन्। शासकहरूको अनुहार फेरियो, संविधान फेरियो, शासन प्रणाली फेरियो, तर जनजीवनमा अपेक्षित सुधार आउन सकेन। विगतका चुनावहरूमा राजनीतिक […]

विचार/ब्लग

सोह्रश्राद्ध अर्थात् पितृपक्ष : पूर्वजप्रति श्रद्धा र कृतज्ञताको पर्व

३ महिना अगाडि

प्रत्येक वर्ष आश्विन कृष्ण प्रतिपदादेखि सुरु हुने सोह्र श्राद्ध अर्थात् पितृ पक्ष आजदेखि विधिवत् आरम्भ हुदैछ । यस तिथि देखि आश्विन शुक्ल प्रतिपदासम्मका सोह्रवटा तिथिमा दिवङ्गत पितृलाई सम्मानका साथ तर्पण, सिदादान र पिण्डदान गरिने भएकाले यसलाई सोह्रश्राद्ध भनिएको हो । यो समयलाई अपर, प्रेत पक्ष आदि नामले पनि बुझिन्छ । यो पक्षमा श्राद्ध नगर्दा अक्षम्य […]

विचार/ब्लग

सोह्र श्राद्ध : पूर्वजप्रतिको श्रद्धा र संस्कृतिको निरन्तरता

३ महिना अगाडि

सोह्र श्राद्ध वा पितृ पक्ष हिन्दू धर्म संस्कृतिमा एक अत्यन्तै महत्वपूर्ण संस्कार हो । यसलाई केवल धार्मिक परम्परा मात्र नभई आस्था, श्रद्धा र कर्तव्यबोधसँग जोडिएको जीवनशैलीका रूपमा पनि बुझिन्छ । प्रत्येक वर्ष आश्विन कृष्ण प्रतिपदादेखि सुरु हुने सोह्र श्राद्ध अर्थात् पितृ पक्ष आजदेखि सुरु भएको छ । यो संस्कारमा दिवंगत पितृहरूको सम्झनामा श्राद्ध, तर्पण, दान […]

विचार/ब्लग

सामाजिक सञ्जाल मनोरञ्जनको माध्यम मात्र होईन

३ महिना अगाडि

नेपालमा पछिल्ला केही वर्षयता अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामाथि विविध बहानामा बारम्बार हस्तक्षेप हुँदै आएको छ। राष्ट्रियताको नाममा, सामाजिक सद्भावको रक्षा गर्ने बहानामा, वा झूटा सूचना नियन्त्रण गर्ने नाउँमा सरकारले विभिन्न चरणमा सामाजिक सञ्जाल प्रतिबन्ध गर्ने वा नियन्त्रण गर्ने निर्णयहरू गर्दै आएको छ। यो घटनाक्रम यत्तिको सामान्य छैन, जसलाई केवल इन्टरनेट सेवा अवरुद्ध गरियो भनेर टार्न सकिन्छ। यसको […]

फिचर

सामाजिक सञ्जाल बन्दको प्रभाव: पत्रकारिता र मिडियामा चुनौती र अवसर

३ महिना अगाडि

सञ्चार माध्यम मानव सभ्यताको आधारभूत स्तम्भ हो । गुफाभित्रको चित्र र प्रारम्भिक संकेतबाट सुरु भएको सूचना आदान प्रदानको यात्रा आज डिजिटल युगमा फेसबुक, ट्विटर, युट्युब, टिकटक, इन्स्टाग्राम जस्ता सामाजिक सञ्जालसम्म आइपुगेको छ । यस अवस्थामा मिडिया र सामाजिक सञ्जालको सम्बन्ध अलग्गिन असम्भव छ । परम्परागत पत्रकारिता, अर्थतन्त्र, राजनीति, संस्कृति र दैनिक जीवन नै इन्टरनेट र […]

शिक्षा

लाजमर्दो प्रधानाध्यापक भत्ता र खुला प्रतिस्पर्धा

३ महिना अगाडि

नेपालको सामुदायिक विद्यालय राष्ट्रको शिक्षा प्रणालीको मेरुदण्ड हो। यस विद्यालयले समाजका धनी–गरिब, शहर–गाउँ, पहाड–तराई सबै वर्ग–समुदायका बालबालिकालाई समान अवसर दिने प्रयत्न गर्दै आएको छ। तर यस्तो विद्यालयको नेतृत्व गर्ने प्रधानाध्यापकलाई राज्यले कस्तो मूल्याङ्कन गरेको छ भन्ने प्रश्नले अहिले शिक्षा क्षेत्रमा नैतिक संकट खडा गरिदिएको छ। प्रधानाध्यापक विद्यालयको मुटु हुन्। शिक्षक व्यवस्थापन, विद्यार्थी अनुशासन, प्रशासनिक काम, […]

फिचर

कुशको महिमा र पितृदेवो भवः

३ महिना अगाडि

वैदिक सनातन परम्परा हजारौँ वर्ष पुरानो सभ्यता हो। यसमा जीवनलाई शुद्ध, पवित्र र धर्मानुकूल बनाउन विविध साधन, प्रतीक र संस्कारहरू अवलम्बन गरिएका छन्। त्यसमध्ये कुश (दर्भ) एउटा अद्भुत देन हो, जसलाई देवता, ऋषि र पितृहरूको आसनका रूपमा लिइन्छ। कुशको उत्पत्ति र धार्मिक महत्व श्रीमद्भागवत पुराणमा वर्णन छ– हिरण्याक्ष नामक दैत्यले पृथ्वीलाई पातालमा डुबाएको बेला भगवान […]

समाज

‘कुपोषण घटाउने कुनै योजना भएन’

३ महिना अगाडि

हाम्रो समाजमा कुपोषण निकै व्यापक रूपमा रहेको छ । छोराभन्दा छोरीमा बढी कुपोषण छ । छोरा जन्मेमा स्याहारसुसार र स्तनपानमा ध्यान दिइन्छ । तर छोरी भएमा कम हेरचाह हुने गरेका कारणले समाजमा छोराभन्दा छोरीमा बढी कुपोषण छ । कुपोषणको मुख्य कारण गरिबी हो । छाक टार्न धौ–धौ भएका बेला पोषिलो खानेकुरा धेरै टाढाको कुरा हो […]

शिक्षा

बाजुराका सामुदायीक विद्यालयको शैक्षिक गुणस्तर खस्किनुमा दोषी को ?

४ महिना अगाडि

असार ११ गते छोरीको नागरिकता बनाउन जिल्ला सदरमुकाम मार्तडीमा छोरी र म गएका थियौ । नागरिकता बनाउने क्रममा सम्पुर्ण प्रक्रिया पुरा गरेर नागरिकतामा हस्ताक्षर गराउन प्रमुख जिल्ला अधिकारीको कार्यकक्षमा पुग्दा प्रमखु जिल्ला अधिकारीले छोरीलाई सोधेको प्रश्न । नानी कहाँ पढछौ ? काठमाडौं कति कक्षामा पढछौं ? १२ कक्षा के बिषय पढछौ ? बिज्ञान यता किन […]

बाजुरा बिशेष

बाजुरा जिल्लामा अबस्थित धिम गाउँको खौँ: वर्षाका देवता बानादेवको कथा

४ महिना अगाडि

बजुराको उचाइमा, हिमाली गोरेटोको बीचमा एउटा सानो गाउँ छ—धिम। यहाँको आकाश जहिले पनि बादल र घना कुहिरोको खेलले सजिन्छ। भदौको महिना सुरु भइसकेको छ। खेतबारी हरियालीले झन् उज्यालो देखिन्छ—कोदो र मकै अझै कलिला छन्, चिनो र कागुनोले पहेँलो र हरियो रंगको मिलन गरेको छ। सिमी, भटमास र मुला फक्रँदैछन्, र गाईभौंसी झरिसकेका छन्। गाउँलेहरू हर्षित […]

कला /साहित्य

यो दुनियाँ

४ महिना अगाडि

यो दुनियाँ एउटा विशाल रंगमञ्च हो, जहाँ हामी सबै कलाकार हौँ। कसैले यहाँ मुख्य भूमिका पाएको छ, कसैले पृष्ठभूमिमा उभिएर पनि आफ्नो अस्तित्व प्रमाणित गरिरहेको छ। जीवनको पर्दा खुल्दा हामी हाँस्दै प्रवेश गर्छौँ, अनि कहिले थाहा नपाई पर्दा बन्द हुन्छ। यो दुनियाँमा समय पानीजस्तो बगिरहन्छ। हिजो मात्र सानो बच्चा थियौँ, आज जिम्मेवारीको भारी बोकेका छौँ। […]

कला /साहित्य

ओल्के पर्व

४ महिना अगाडि

बाजे बज्यैका कथा, आमाको गीत, बुबाको संघर्ष र केटाकेटीको हाँसो मिसिने पुस्तादेखि पुस्तामा बगिरहेको सम्झनाको लहरो गाउँ समाजलाई एउटै धागोमा सिँउरिदिने, एकतामा बाँधिदिने टिका र प्रसाद ढोकामा राखी धानका बाला हेरेर भविष्यको मापन गर्ने अतिथि संस्कारलाई भर्ने स्मृतिमा उज्यालो छर्ने आशामा हरियाली भर्ने पर्व हो ओल्के । एकैसाथ जोड्छ यसले, धार्मिक आस्था, सामुदायिक सहकार्य, माया […]

विचार/ब्लग

नेपालको धार्मिक पर्यटन : अवसर, चुनौती र सम्भावना

४ महिना अगाडि

नेपाल, प्राकृतिक सौन्दर्य, सांस्कृतिक विविधता र धार्मिक सम्पदाको अद्भुत मेल भएको हिमाली राष्ट्र, प्राचीन कालदेखि नै विश्वभरका तीर्थयात्री र आध्यात्मिक साधकहरूको गन्तव्य रहिआएको छ। यहाँको हरेक पहाड, नदी, ताल, वनजंगल, डाँडा–पहाड, गुफा र स्रोत–निर्झरमा कुनै न कुनै धार्मिक कथा, किंवदन्ती र विश्वास जोडिएका छन्। हिन्दू मात्र नभई बौद्ध, जैन, सिक लगायतका विभिन्न धर्मका अनुयायीहरूका लागि […]

विचार/ब्लग

नेपालका मुल संकटहरु – सबैको मूल जड नै नैतिकताको अभाव

४ महिना अगाडि

नैतिकता भन्नाले सच्चा कुरा बोल्नु, राम्रो व्यवहार गर्नु, गलत काम नगर्नु, अरूको सम्मान गर्नु, इमानदार हुनु र आफ्नो कर्तव्य पुरा गर्नु नै नैतिकता हो। यो कुनै किताबमा मात्र लेखिएको कुरा होइन, हाम्रो जीवनको हरेक पाटोमा लागू हुने व्यवहार हो। हामी कुन कुरालाई राम्रो र कुन कुरालाई नराम्रो मान्छौं भन्ने कुरा पनि नैतिकताको आधारमा तय हुन्छ। […]

विचार/ब्लग

अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवस २०२५ : समावेशी विकासका लागि युवाको नेतृत्व

४ महिना अगाडि

हरेक वर्षको अगस्ट १२ तारिखमा मनाइने अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवस (International Youth Day) ले विश्वभरका युवाहरूको अधिकार, योगदान र सम्भावनालाई उजागर गर्ने अवसर प्रदान गर्छ। “Local Youth Actions for the SDGs and Beyond.” अर्थात् “दिगो विकास र सुनौलो भविष्यको सार, स्थानीय युवाको सहभागिता समृधीको आधार’’ भन्ने मूल नारासहित यस वर्षको अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवसले सबै पृष्ठभूमिका युवाहरू—विशेषगरी महिला, अपाङ्गता […]

बाजुरा बिशेष

बुढिनन्दा भगवतीको इतिहास

४ महिना अगाडि

बाजुरा जिल्ला धार्मिक, साँस्कृतिक, ऐतिहासिक र पर्यटकीय दृष्टीकोणबाट प्रचुर सम्भावना बोकेको जिल्ला हो । यहाँ विविध खालका सँस्कृती, रहनसहन, भेषभुषा, कलाकौशल, साहित्य,सृजना, भाषा, शैली र परम्परा छन् । धार्मिक रुपमा सहिष्श्रुणता, एकता र सद्भाव कायम छ । बाजुरा जिल्ला मानवीय विकास सूचकांकमा पछाडी भएपनि धार्मिक, साँस्कृतिक, ऐतिहासिक, पर्यटकीय, जल, जमिन र जडिबुटीको श्रोत र साधनका […]

बाजुरा बिशेष

यात्रा स्मरण : साक्षात देवी बुढीनन्दा माताको दर्शन

४ महिना अगाडि

आज भन्दा करिव १६ वर्ष अघि अर्थात २०६६ सालतिर बुढीनन्दा माताको दर्शन गर्ने सौभाग्य मिल्यो । आमाको तीर्थयात्रामा सहयोगीका रूपमा ठुल्दाई र म खटाईने पारिवारिक निर्णय अनुसार हामी बुढीनन्दा माताको दर्शनार्थ तयार भयौं । घरबाट हिडेंको पहिलो दिन पोरखेको लल्लरेमा Ratna Parasd Devkota दाजुको होटलमा बास भयो । घरबाटै बोकेको सामलबाट बेलुकाको खाना तयार गर्यौं […]

बडिमालिका

बडिमालिका भगवती : सनातन आस्थाको धरोहर, सौन्दर्य र संस्कृति समेटिएको एक अमूल्य तीर्थ

४ महिना अगाडि

नेपालको सुदूरपश्चिमी पहाडी भेगमा, जहाँ हिमाली बतास आत्मासँग कुरा गर्छ, जहाँ हरियाली पाटनमा चरिरहेका पशुहरू प्रकृतिसँग तादात्म्य बाँध्छन्, जहाँ लोकभाकाले हिमाली जीवनको धडकन सुनाउँछ—त्यहीँ अवस्थित छ एक अद्भुत देवी स्थल, जसलाई श्रद्धालुहरूले बडिमालिका भगवतीको नामले पुकार्दछन्। समुद्र सतहदेखि झण्डै ४२०० मिटरको उचाइमा अवस्थित यो शक्तिपीठ धार्मिक विश्वास, पौराणिक रहस्य, जनश्रुतिका रंग, र हिमाली सौन्दर्यको संगम […]

विचार/ब्लग

धर्मको नाममा राजनीति होइन, सनातन धर्म र राष्ट्रको रक्षा गरौं

४ महिना अगाडि

आजको युगलाई प्रबिधिको युग भनिन्छ। ज्ञान, सूचना र सञ्जालले संसारलाई नजिक ल्याएको छ। तर, यसै सँगसँगै धार्मिक र सांस्कृतिक पहिचानलाई मेट्ने, सनातन मुल्य र मान्यतालाई कमजोर बनाउने र हिन्दू धर्मलाई बदनाम गर्ने चलखेल विश्वमै तीव्र रूपमा देखापरिरहेको छ। दुर्भाग्यवश, यस्तो लहर नेपालजस्तो सनातन मुलुकमा पनि फैलिन थालेको छ, जसले अब हाम्रा चुपचाप बस्ने दिनहरू समाप्त […]

राजनीति

राजनिति केवल सत्ता प्राप्तिको साधन होइन,यो दृस्ठिकोण र जिबनशैलि हो

४ महिना अगाडि

राजनीति मानव समाजको सर्वाधिक प्रभावशाली संयन्त्र हो, जसले न केवल शासन व्यवस्था निर्धारण गर्छ, तर समाजको समग्र स्वरूपलाई परिभाषित गर्छ। राजनीति केवल सत्ता प्राप्तिको साधन होइन — यो एक दृष्टिकोण हो, जीवनशैली हो, अनि सामाजिक उत्तरदायित्वको वाहक हो। जब राजनीति शुद्ध उद्देश्य र निस्वार्थ सेवाको भावनाबाट निर्देशित हुन्छ, तब त्यो समाजको समुन्नति र राष्ट्रको समृद्धिको […]