विचार/ब्लग

कथा “रुखमा बाँधिएको बालक”

२ हप्ता अगाडि

सुर्खेत–नेपालगञ्ज बीचको त्यो सुन्दर बाटोमा यात्रा हुदै थियो। त्यही बाटोमा एक दिन म यात्रा गरिरहेको थिएँ। सिटको अगाडि बसेका हाइस्–ड्राइभर दाइको अनुहारमा थकान हुँदा–हुँदै पनि कसैलाई दुख नदिने, नरम स्वभाव झल्किन्थ्यो। गाडी धीरे–धीरे चढाइ चढ्दै थियो। गाडीको गती जस्तै, दाइको मनका कथा पनि बिस्तारै बाहिर निस्कँदै गयो। “सर, मान्छेको जीवन सधैं एउटै हुँदैन,” दाइले गाडी […]

विचार/ब्लग

सामाजिक प्रगतिका लागि अपाङ्गतामैत्री समाज: आजको आवश्यकता

२ हप्ता अगाडि

हरेक वर्ष डिसेम्बर ३ लाई अन्तर्राष्ट्रिय अपाङ्गता दिवसका रूपमा मनाइन्छ। यो दिन अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको अधिकार, मर्यादा र कल्याणका लागि चेतना जगाउने विश्वव्यापी अभियानको प्रतीक हो। ३४औं अन्तर्राष्ट्रिय अपाङ्गता दिवस २०२५ को अवसरमा संयुक्त राष्ट्र संघले यस वर्षको मूल नारा (Fostering disability-inclusive societies for advancing social progress) र नेपालले “अपाङ्गता समावेशी समाजको प्रवर्धन, सामाजिक उन्नतिको […]

अन्तरवार्ता

अब महिला हिंसा होइन,समान सहभागिता र समान दृस्टिकोण हुनुपर्छ

२ हप्ता अगाडि

महिलाको सम्मान, सुरक्षा र समानता सुनिश्चित गर्नु केवल विकासको कुरा मात्र होइन, मानवअधिकार र सभ्य समाजको मूल आधार पनि हो। नेपालमा महिला हिंसाका घटनाहरू पछिल्ला वर्षमा निरन्तर बढिरहेका छन्। बलात्कार, बलात्कारपछि हत्या, दाइजोका नाममा कुटपिट, बोक्सीको आरोप, घरेलु यातना, साइबर अपमान, एसिड आक्रमणजस्ता घटनाहरू दैनिक समाचारका विषय बन्न थालेका छन्। यस्तो अवस्थामा हाम्रो सामाजिक चेतना, […]

बाजुरा बिशेष

फस्टाएको जडिबुटी माफिया, हराउँदै गएको रानीसैनकाे भविष्य

३ हप्ता अगाडि

बाजुराको उत्तरी काखमा लुकेको एउटा प्राकृतिक खजाना—रानीसैन—आज सम्भावनाभन्दा धेरै संकटको पर्याय बनेको छ। सैपाल हिमालको काखमा अवस्थित यो भूभाग नेपालको सबैभन्दा अपर्याप्त रूपमा उपयोगमा नआएको, तर अत्यन्तै समृद्ध क्षमता बोकेको हिमाली क्षेत्र हो। हुम्ला, बझाङ र बाजुरालाई जोड्ने पुरानो व्यापारिक पदमार्ग यहीँबाट निस्कन्छ, जहाँ पुस्तौँदेखि तिब्बती व्यापारीहरूको आगमन–प्रस्थान हुँदै आएको छ। जडिबुटी, चौरी–याक पालन, पर्यटन, […]

विचार/ब्लग

राष्ट्रिय बा, ओली !

३ हप्ता अगाडि

कहिलेकाहीँ राष्ट्रमा यस्ता पात्र जन्मिन्छन्, जसले समयको धुलो हटाएर इतिहासको अनुहार देखाउँछन् । केपी शर्मा ओली त्यस्तै पात्र हुन् ,जसलाई समर्थकले “राष्ट्रिय बा” भन्छन्, र विरोधीले समेत नकार्न नसक्ने एउटा दृढ व्यक्तित्व । देशलाई आत्मसम्मान दिलाउने, सार्वभौम नीतिको मर्म बुझाउने र “नेपालीपन” लाई विश्व मञ्चमा गर्वका साथ प्रस्तुत गर्ने साहस उनीसँग छ । ओली केवल […]

बाजुरा बिशेष

गौमुल गाउँपालिका-३ धल्काँडाकाे ‘मैझाडो’, गोरुलाई छुट्टी दिने पर्व

३ हप्ता अगाडि

‎‎सामाजिक, सास्कृतिक, सद्भाव ,समान हाम्रो समाज पूर्वीय दर्शनको ज्ञान भूमि हो । सभ्यता र संस्कृतिको विशाल भण्डार हो । यही भण्डारअन्तर्गत हाम्रा चाल, चलन, रीतिरिवाज, खानपान, वेशभूषा, रहनसहन एवं मेलापर्वहरू अभ्यासमा छन् । सानो मुलुक भए तापनि दश वटा धार्मिक सम्प्रदायको समागम भूमि हो हाम्रो समाज धार्मिक सहिष्णुताको नमुना हाे । विभिन्न पर्वहरूको अभ्यास थलो […]

विचार/ब्लग

परिवर्तन तब मात्रै सम्भव हुन्छ, जब जनता सचेत हुन्छन्

४ हप्ता अगाडि

नेपालको राजनीति आज त्यस्तो मोडमा पुगेको छ, जहाँ जनता निराशा भन्दा पनि आक्रोशित हुँदै गएका छन्। विगतका दशकमा भएका हरेक चुनावले जनतामा नयाँ आशा जगाएको थियो। तर हरेकपटक त्यो आशा निराशामा परिणत भयो। चुनाव आउँदा नेताहरू गाउँगाउँ पुग्छन्, मिठा वाचा गर्छन्, भविष्यका रंगिन तस्वीर कोर्छन्। तर चुनाव जितेपछि, जनताको जीवन सुधार्ने भन्दा पनि आफ्ना कार्यकर्ताको […]

शिक्षा

संस्कार र नैतिक शिक्षाको महत्व

१ महिना अगाडि

मानव जीवन केवल शारीरिक अस्तित्वको नाम होइन। मनुष्यलाई अन्य जीवभन्दा महान् बनाउने शक्ति भनेको उसको विवेक, संस्कार र नैतिक चेतना हो। आजको युगमा विज्ञान, प्रविधि र भौतिक विकासले मानिसलाई ज्ञानवान् बनाएको छ, तर उसले त्यत्तिकै तिव्र गतिमा आफ्नो नैतिक मूल्य र मानवीय संवेदनालाई बिर्सिंदै गएको देखिन्छ। शिक्षा प्राप्त व्यक्ति धेरै छन्, तर संस्कारयुक्त व्यक्ति दुर्लभ […]

समाज

महिला हिंसा : नेपालको यथार्थ र समाधान

१ महिना अगाडि

नेपालमा महिला हिंसा अहिले पनि एउटा गम्भीर सामाजिक समस्या बनेको छ। महिला भएकै कारण उनीहरूले विभेद, अन्याय, शारीरिक तथा मानसिक आघात सहनु परिरहेको छ। समाजमा पुरुषप्रधान सोचाइ, परम्परागत मान्यता र असमान सामाजिक संरचनाका कारण महिलामाथि विभिन्न प्रकारका हिंसात्मक गतिविधि भइरहेका छन्। धेरैजसो अवस्थामा महिलाहरूले आफू हिंसाको सिकार बनेको अनुभूति नै गर्न सक्दैनन्, किनभने त्यस्ता व्यवहारहरू […]

विचार/ब्लग

संघीयताको पुनर्विचार

१ महिना अगाडि

नेपालको गणतान्त्रिक यात्रासँगै संघीय शासन प्रणाली पनि लागू भयो। त्यसबेला ठूलो आशा गरिएको थियो।सत्ता गाउँ गाउँ पुग्नेछ, जनताको आवाज सुन्ने प्रणाली बन्छ, र देश समृद्धिको यात्रामा अघि बढ्नेछ। तर करिब एक दशकको अनुभवले देखायो। संघीयता नेपालको सामाजिक,आर्थिक संरचनासँग मेल नखाने, खर्चिलो र प्रशासनिक रूपमा बोझिलो प्रणाली बनेको छ। संघीयताको नाममा मुलुकमा तीन तहका सरकार बने! […]

बुढिनन्दा

राजनीतिक भागबण्डामा थला परेको बुढीनन्दा क्याम्पस

२ महिना अगाडि

यस लेखको आशय कुनै व्यक्ति वा संस्थाको विरोध गर्नु नभई क्याम्पसको शैक्षिक, भौतिक, आर्थिक र मानविय अवस्थाको सुधारका लागि हो । क्याम्पसका बारेमा बिगत बर्षहरुमा सामाजिक संजाल र पत्रपत्रिकामा लेखेपनि हामी जस्ता भुईमान्छेका सवाललाई क्याम्पस व्यवस्थापनले सुधारका लागि चासो नदेखाएका कारण पुःन लेख्दै छु । यसपटक सरोकारवाला निकायको ध्यानाकर्षण होस र जिल्ला स्थित राजनीतिक दल, […]

विचार/ब्लग

बोल्ढिक गाउँ: प्रकृतिको अनुपम वरदान र पर्यटनको संभावना

२ महिना अगाडि

बाजुरा जिल्ला, हिमाली गाउँपालिका–६ मा अवस्थित बोल्ढिक गाउँलाई सहजै “प्रकृतिको बरदान” भन्ने उपमा दिन सकिन्छ। यहाँको चट्टानमाथि अवस्थित साना–ठूला गुफा जस्ता घरहरू, हरियालीले ढाकिएका खेत–जमिनका फाट, र पसाउँदै गरेको बालिले आगन्तुकलाई मोहित बनाउँछ। गाउँको हरेक कुनामा पाइने प्राकृतिक दृश्य, चट्टानी संरचना, र हरित आवरणले यसलाई शान्ति र सौन्दर्यको प्रतिक बनाएको छ। यहाँको वातावरणले आगन्तुकलाई प्रकृतिसँग […]

विचार/ब्लग

बाजुराको अनुपम उपत्यका : रानीसैन

२ महिना अगाडि

नेपालको सुदूरपश्चिम प्रदेश प्राकृतिक, सांस्कृतिक र धार्मिक सम्पदाले भरिएको भूभाग हो। हिमाल, पहाड, तराई सबैलाई समेटेको यो प्रदेश केवल भौगोलिक विविधताकै कारण होइन, अद्वितीय सौन्दर्य र ऐतिहासिक–धार्मिक महत्वका कारण पनि विशेष छ। तर, यी सम्पदाबीच अझै पनि राज्यको ध्यान पाउन नसकेको एक अनुपम धरोहर छ—रानीसैन, जुन बाजुरा जिल्लाको हिमाली गाउँपालिका–३ मा अवस्थित छ। रानीसैनलाई हेर्दा […]

समाज

देउडा संस्कृति संरक्षणको आवश्यकता र नेपाल देउडा संस्कृति संरक्षण समिति

२ महिना अगाडि

नेपालको सुदूरपश्चिम तथा कर्णाली प्रदेशमा प्रचलित लोकगीत देउडा हाम्रो सांस्कृतिक पहिचानको अभिन्न अंश हो। यसलाई देउडा गीत, देउडा भाषाका गीत, लोकगीत, मागल गीत, ठाढी भाका लगायत विभिन्न नामले चिनिन्छ। देउडा भाषाका गीत विशेष गरी सुदूरपश्चिमका जिल्लाहरू—बैतडी, अछाम, बाजुरा, बझाङ, दार्चुला, डोटी, डडेल्धुरा—मा प्रचलित छन्। त्यस्तै, कर्णाली प्रदेशका कालिकोट, जुम्ला, हुम्ला, मुगु, डोल्पा, दैलेख र जाजरकोट […]

विचार/ब्लग

नेपालमा क्षेत्रीय दल: सन्दर्भ र आवश्यकता

२ महिना अगाडि

सदिऔँ देखि नेपालकाे विकासमा क्षेत्रीय, वर्गीय असन्तुलन रहि आएकाे छ । यसमा भाैगाेलिक कारणका अलावा बजेट तथा स्राेत साधनकाे समन्यायिक वितरण नहुनु, ठूला दलका ठूला नेताले आफ्नाे निर्वाचन क्षेत्र केन्द्रित राजनीति गर्नु, प्रशासनिक पहुँच नहुनु, स्राेतकाे सहि सदुपयाेग नहुनु जस्ता कारणहरु मुख्य जिम्मेवार छन् । क्षेत्रीय असन्तुलनलाई सम्बाेधन गरी मुलुककाे समानुपातिक विकास गर्न विभिन्न कालखण्डमा […]

समाज

हिन्दू दर्शनमा बलि प्रथाको व्यवस्था

२ महिना अगाडि

सामाजिक सञ्जालमा विशेष गरी पशुहरूलाई तड्पाई तड्पाई मारेको देख्दा बलि प्रथाको बारेमा मेरो मनमा केही तर्कहरू आए । ती तर्कहरू औपचारिक शिक्षा लिदै गर्दा हिन्दू दर्शनको अध्ययनको क्रममा बुझेका र तत्सम्बन्धी केहि भिडियो हेरी प्राप्त जानकारीका आधारमा राख्दै छु । यी सबै सत्य र सही कति हदसम्म होलान् वा छन् त्यो छुट्टै विषय होला र […]

विचार/ब्लग

गरीबलाई के को दशैँ, के को तिहार

२ महिना अगाडि

नेपाली समाजमा दशैँ र तिहारलाई जीवनको सबैभन्दा ठूलो पर्वका रूपमा मानिन्छ। कोही घर फर्केर आमा–बुबासँग टिका थाप्छन्, कोही भाइबहिनीलाई माया र आशिर्वाद दिन्छन्। घर–घरमा दीप प्रज्वलित हुन्छन्, खुशीको माहोल छाउँछ। तर यथार्थका अर्को पाटो छ—सबैका घरमा दशैँ–तिहार एउटै उत्साह लिएर आएको हुँदैन। गरिबको घरमा दशैँ भनेको ऋण तिर्ने चिन्ता हो, तिहार भनेको भोलिको चुल्हो कसरी […]

विचार/ब्लग

आगामि निर्बाचनमा जनता सक्षम हुन जरुरी छ

३ महिना अगाडि

नेपालको राजनीति आज त्यस्तो मोडमा पुगेको छ, जहाँ जनता निराशाभन्दा पनि आक्रोशित हुँदै गएका छन्। विगतका दशकमा भएका हरेक चुनावले जनतामा नयाँ आशा जगाएको थियो—तर हरेकपटक त्यो आशा निराशामा परिणत भयो। चुनाव आउँदा नेताहरू गाउँगाउँ पुग्छन्, मिठा वाचा गर्छन्, भविष्यका रंगिन तस्वीर कोर्छन्। तर चुनाव जितेपछि, जनताको जीवन सुधार्ने भन्दा पनि आफ्ना कार्यकर्ताको भुँडी भर्ने, […]

विचार/ब्लग

आगामी चुनावमा: बाजुराका अगाडि तीन विकल्प

३ महिना अगाडि

विभिन्न निराशा, गुनासा र वितृष्णाका बीच सामान्य ढंगले चलिरहेकाे नेपाली राजनीति जेन-जी विद्राेह पश्चात नयाँ माेडमा र प्रश्नकाे कठघरामा उभिएकाे छ । प्रतिनिधि सभाकाे विघटन र अन्तरिम सरकारकाे निर्माण पश्चात फागुन २१ मा प्रतिनिधि सभाकाे नयाँ निर्वाचन गर्ने तयारी भईरहेकाे छ । याे सङ्गै नेपाली राजनीतिमा समीक्षा, समालाेचना र सुधारकाे आवश्यकता बाेध गरिएकाे छ । […]

सुचना प्रबिधी

मनसुनी वायु कमजोर बन्दै, स्थानीय वायुको आंशिक प्रभाव, यी ३ प्रदेशमा भारी वर्षाको सम्भावना

३ महिना अगाडि

हाल मनसुनी वायुको प्रभाव केही कमजोर रहेको मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । स्थानीय वायुको आंशिक प्रभाव भने कायमै रहेको छ। आज दिउँसो देशभर साधरणतया बदली रहने छ। कोशी, मधेस, बागमती र गण्डकी प्रदेशका केही स्थानहरूमा, लुम्बिनी प्रदेश लगायत बाँकी पहाडी भूभागका थोरै स्थानहरूमा तथा बाँकी तराई भूभागका एक–दुई स्थानमा मध्यम वर्षाको सम्भावना रहेको छ। […]

विचार/ब्लग

नेपालमा भ्रष्टाचार र सुशासनको चुनौती

३ महिना अगाडि

नेपाल प्राकृतिक सम्पदा, संस्कृति र मानव संसाधनका दृष्टिले धनी मुलुक हो। यहाँ हिमाल, पहाड, तराईको विविध भूगोल, जलस्रोत र उर्वर भूमि मात्र नभई असंख्य अवसरहरू पनि छन्। तर यी अवसरहरूलाई सदुपयोग गरेर देशलाई समृद्ध बनाउन नसक्नु विडम्बना हो। यसको मूल कारण भनेको भ्रष्टाचार र सुशासनको अभाव हो। आज नेपालमा जरा गाडेर बसेको समस्या भनेको भ्रष्टाचार […]